Rezerwat Jata, Łuków, Polska

Description:

Jata Nature Reserve - Forest Nature Reserve, located in the municipality in the province of Lublin Lukow. protect the most northernmost natural, insular position of fir (Abies alba), who found here excellent conditions for development and the extremely favorable microclimate for themselves REZERWAT Jata położony jest w północno - wschodniej części Równiny Łukowskiej, stanowiącej centralną część Niziny Południowopodlaskiej (Kondracki 1998) i znajduje się w odległości ok. 12 km w kierunku zachodnim od miasta Łuków. Pod względem terytorialnym to północno-zachodnia część województwa lubelskiego, powiat łukowski, Nadleśnictwo Łuków, Leśnictwo Jata/Leśnictwo Dąbrówka. KLIMAT rezerwatu to wg Romera klimat Wielkich Dolin z wybitnymi cechami kontynentalnymi. Oznacza to ostre warunki klimatyczne (duże amplitudy roczne powietrza, niedostateczną ilość opadów atmosferycznych). Średnia roczna temperatura powietrza wynosi ok. 8 stopni C, natomiast roczna suma opadów waha sie między 500 a 550 mm. Jest to wielkość daleko niewystarczająca dla dobrego wzrostu jodły. Brak opadów rekompensuje w pewnym stopniu dość duża wilgotność powietrza wynikająca z ukształtowania terenu. Łagodne stoki doliny oraz parowanie z obszarów torfowiskowych (olsów i łęgów Jaty) wpływają korzystnie na lokalne warunki wilgotnościowe, sprzyjając wymagającej pod tym względem jodle. Z punktu widzenia warunków siedliskowych istotne jest ukształtowanie się sieci rzecznej w okresie postglacjalnym. Monotonna równina rozcięta została przez płynącą z północnego zachodu Krznę Południową, która bierze początek w źródliskach w Jacie. To właśnie ta rzeka, a dokładnie wyryta przez jej wody dolina o łagodnych skłonach i niewielkim spadku, w układzie z warunkami klimatycznymi, wytworzyły specyficzne warunki do rozwoju jodły na tym terenie. GEOLOGIA: Rezerwat ukształtowało zlodowacenie środkowopolskie, który wycofując się utworzył równinę peryglacjalną o wysokości ok. 170 m n.p.m. Dominującymi typami gleb są gleby rdzawe i glejobielicowe. Powstały one z piasków wodnolodowcowych podczas cofania się lądolodu. Wypływąjace z czoła lodowca wody niosły ze sobą materiał skalny, który podlegał sortowaniu i osadzaniu. Piaski w glebie Jaty są średnio- i drobnoziarniste, dobrze przesortowane, o regularnym kształcie. Wzdłuż doliny Krzny w okresie czwartorzędu w wyniku akumulacji osadziły się torfy niskie oraz mursze. PRZYRODA rezerwatu jest bogata. Największą osobliwość stanowią wspaniałe bory jodłowe z udziałem świerka i sosny. Drzewostan buduje 14 gatunków drzew (jodła, sosna, świerk, grab, jawor, dąb, olcha, brzoza, lipa i inne) w wieku 120-180 lat, ale zdarzają się okazy drzew w wieku ok. 250 lat. Najbardziej znana turystom i mieszkańcom okolic jodła, tzw. Królowa Jodeł o wysokości 36 m i średnicy 95 cm; uschła w roku 2008 w wieku ok. 200 lat. Oznacza to, że szumiała w tym prastarym lesie już wtedy, kiedy Polska znajdowała się pod zaborami. Sam las ma charakter naturalny - najnowsze badania stwierdzają obecność pyłków jodły na tym terenie już 5 tys. lat temu. Zbiorowiska roślinne mają dużą zmienność i tworzą ciekawą mozaikę - od borów poprzez grądy, olsy, lęgi aż po torfowiska i bagna. Bardzo bogata jest flora rezerwatu. Znajdziemy tu widłaki, storczyki, sasanki, wawrzynek wilcze łyko, lilię złotogłów, narecznice, żywiec, marzankę wonną. Teren ten stanowi bezpieczną ostoję dla licznie występującej zwierzyny (łoś, jeleń, sarna, dzik, lis, zając, bardzo rzadko wilk) oraz ptaków (żuraw, bocian czarny, czapla, orlik krzykliwy, jastrząb, krogulec, kania, myszołów, sowy, słonki, dudek, wilga, liczne gatunki dzięciołów i wiele innych). Z tego względu spacer po rezerwacie z lornetką i aparatem fotograficznym to nie lada przeżycie zwłaszcza dla najmłodszych. Należy tu dodać, ze część ścisłą rezerwatu można zwiedzać jedynie za zezwoleniem Dyrektora Regionalnej Dyrekcji Ochrony Środowiska w Lublinie oraz Nadleśniczego Nadleśnictwa Łuków. Dla swobodnego ruchu turystycznego (wyłącznie pieszego i rowerowego!) dostępny jest rezerwat częściowy, w którym została utworzona ścieżka przyrodniczo-edukacyjna o długości 4,6 km. Na trasie rozmieszczone są tablice edukacyjne z zakresu gospodarki leśnej i ochrony przyrody. Ścieżka zaczyna się przy leśniczówce Jata (na początku Żdżar), a kończy przy rezerwacie ścisłym i pomniku AK. Dla młodzieży i grup zorganizowanych istnieje możliwość oprowadzenia przez leśniczego leśnictwa Jata (po uprzednim uzgodnieniu terminów).

Habitat:

Rezerwat przyrody Jata - leśny rezerwat przyrody znajdujący się na terenie gminy Łuków w województwie lubelskim[1]. Powierzchnia: (według aktu powołującego) – 1116,94 ha, (według danych nadesłanych z nadleśnictwa) – 1116,81 ha Rok utworzenia: - 1933 (1952 1984) Podstawa prawna[edytuj] Dokument powołujący Zarządzenie Ministra Leśnictwa i Przemysłu Drzewnego z dnia 4 sierpnia 1952 roku w sprawie uznania za rezerwat przyrody (MP nr A-69, poz. 1049, zm. MP z 1984 roku nr 15, poz. 107)

Notes:

The object of protection (according to the act of appointing) is a multi-species preservation of a natural forest with fir, occurring here in the north-eastern boundary of its range. Przedmiotem ochrony (według aktu powołującego) jest zachowanie wielogatunkowego lasu o charakterze naturalnym z udziałem jodły, występującej tu na północno-wschodniej granicy swego zasięgu. REZERWAT JATA pod względem długości istnienia ustępuje tylko Białowieskiemu Parkowi Narodowemu. Został utworzony 21.03.1933 roku z inicjatywy prof. W. Szafera - wybitnego polskiego przyrodnika. Miał wówczas powierzchnię 335 ha i status rezerwatu częściowego. Powodem powołania rezerwatu była ochrona najdalej wysuniętego na północ naturalnego, wyspowego stanowiska jodły (Abies alba), która znalazła tu znakomite warunki rozwoju oraz niezwykle korzystny dla siebie mikroklimat. W rezerwacie w 1935 roku ciekawe prace prowadził prof. W. Niedziałkowski, który opublikował prace "Monografja fitogeograficzno-leśna rezerwatów jodłowych..." Do dzisiaj zachowało się oznaczenie 7 powierzchni badawczych (w 1989 roku powierzchnie te odtworzył prof. Zaręba i dr Zielony z SGGW). Zawierucha II wojny światowej w latach 1939-1945 nie ominęła również rezerwatu. Okupant niemiecki w tym okresie korzystał rabunkowo bardziej z lasów gospodarczych niż z rezerwatu ze względu na znaczne zabagnienie i niedostępność terenu. Poważniejsze straty rezerwat poniósł w latach 1945-1946, kiedy ludność okolicznych wsi dokonała wycięcia znacznej masy drewna w celu odbudowy zniszczonych przez pożogę wojenną gospodarstw. W latach 1942-1945 na terenie rezerwatu znajdowały się 3 obozy partyzanckie (więcej w dziale Historia terenu). W dniu 4.08.1952 roku dokonano restytucji (przywrócenia) rezerwatu Jata. Rezerwat zyskał jednocześnie statut ścisłego. Określono cel rezerwatu, jego dokładny zasięg, opracowano mapy tematyczne, uszczegółowiono sposób korzystania z tej formy ochrony. Powierzchnia ustalona została na 335,21 ha. Wreszcie 7.05.1984 roku powiększono rezerwat o 780 ha (rezerwat częściowy) tworząc istniejącą do dziś formę ochrony przyrody o łącznej pow. 1117 ha (z czego 337 ha to rezerwat ścisły). Jata jest obecnie jednym z 83 rezerwatów na terenie woj. lubelskiego (i jednym z 6 rezerwatów ścisłych na wymienionym terenie). Jest wyjątkowym miejscem - to najstarszy i największy rezerwat w województwie lubelskim (więcej w dziale Warunki geograficzne)